ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ Ι

Κωδικός Μαθήματος:	ΜΡ0501

Υπεύθυνος Καθηγητής:	Ιωάννου Μαρία, Καθηγήτρια

Άλλοι Διδάσκοντες:	ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΑΡΑ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ ΜΟΡΙΑΚΗ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ, ΕΛΕΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΘΩΔΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΑΣ

ECTS:	5.00

Τύπος\|Είδος Μαθήματος:	ΥΠ \| ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉΣ ΠΕΡΙΟΧΉΣ

Εξάμηνο Διδασκαλίας:	5o Εξάμηνο

Ώρες την Εβδομάδα:	4 Ώρες

Συνολικός χρόνος (Ώρες Διδασκαλίας + Φόρτος Εργασίας Φοιτητή)	116 Ώρες

Προαπαιτούμενα:	Παρακολούθηση και επιτυχής εξέταση i. Γενική Μορφολογία ii. Ειδική Μορφολογία

Γλώσσα Διδασκαλίας:	ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Διαθέσιμο για Erasmus:	ΟΧΙ

Διαλέξεις Εξαμήνου:	Λεπτομέρειες/Διαλέξεις

Τρόπος Διδασκαλία:	ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΜΕΣΩ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟΥ Power point Χρήση οπτικού μικροσκοπίου για παρατήρηση εργαστηριακών πλακιδίων και εξοικείωση με ψηφιοποιημένα εργαστηριακά πλακίδια

Μέθοδος Αξιολόγησης:	Εξετάσεις: • Θεωρία: Γραπτές, πολλαπλής επιλογής και ερωτήσεις Σωστού/ Λάθους, ερωτήσεις ανάπτυξης, προφορική εξέταση μαθητών με ιδιαίτερες ανάγκες • Εργαστήριο: Εξέταση σε ψηφιοποιημένα και μη πλακίδια, με βάση αυτά που διδάχθηκαν οι φοιτητές κατά τη διάρκεια του εξαμήνου - Αξιολόγηση μαθήματος: ηλεκτρονική, ανώνυμη

Αντικειμενικοί Στόχοι/Επιδιωκόμενα Αποτελέσματα:	Ο γενικός σκοπός του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές στη μελέτη των μορφολογικών αλλοιώσεων που αναπτύσσονται στους ιστούς και τα όργανα όλων των συστημάτων σε παθολογικές καταστάσεις, σε προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις-δυσπλασίες καθώς και σε καλοήθη και κακοήθη νεοπλάσματα. Περαιτέρω, το μάθημα επιδιώκει να παράσχει στους φοιτητές τα βασικά στοιχεία για τους παθογενετικούς μηχανισμούς των αντίστοιχων νοσημάτων, τα επιδημιολογικά δεδομένα και τις κλινικές συσχετίσεις. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην μελέτη των κλασσικών ιστοπαθολογικών αλλά και των νεοτέρων μοριακών- κυτταρογενετικών χαρακτήρων των όγκων με προγνωστική και προβλεπτική σημασία. Οι ειδικοί στόχοι του μαθήματος εξειδικεύονται στα παρακάτω επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής / τρια θα είναι σε θέση να: Θα είναι σε θέση να χρησιμοποιεί την κατακτημένη γνώση προκειμένου: • να κατανοήσει τις βασικές μορφολογικές αλλοιώσεις που συμβαίνουν στους ιστούς και στα οργανικά συστήματα του ανθρώπου • να γράφει και να αναγνωρίζει μέσω ειδικών ιστολογικών τεχνικών τις διαφορές μεταξύ των φυσιολογικών ιστικών δομών και των αλλοιώσεων που αφορούν σε φλεγμονώδεις παθήσεις, προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις και νεοπλάσματα • να κάνει χρήση των όρων σωστά και να τους συνδυάζει με βασικές γνώσεις άλλων μαθημάτων • να προσεγγίζει σωστά και να αναλύσει τους ιστοπαθολογικούς και μοριακούς βιοδείκτες των νεοπλασμάτων που έχουν προγνωστική και προβλεπτική σημασία • να συνεργαστεί με τους συμφοιτητές του για τη δημιουργία εργασιών και βασικής έρευνας προς παρουσίαση στα φοιτητικά συνέδρια. Γενικές Ικανότητες • Το Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής οργανώνει μαθήματα, εργαστήρια, μετεκπαιδευτικές συναντήσεις και συμμετέχει ενεργά στην έρευνα και σε συνέδρια τα οποία στοχεύουν σε: • Προαγωγή της γνώσης που θα εξυπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες του φοιτητή- μελλοντικού ιατρού καθώς και τις ανάγκες της κοινωνίας. • Προαγωγή της γνώσης και της έρευνας, μέσα σε ένα ελεύθερο ακαδημαϊκά περιβάλλον, στοχεύοντας το υψηλότερο ποιοτικά εκπαιδευτικό επίπεδο. • Τη διεξαγωγή έρευνας υψηλού επιπέδου, που θα δημοσιεύεται σε σύγχρονα Ιατρικά Περιοδικά με αναγνωρισμένο ερευνητικό έργο και θα αναγνωρίζεται διεθνώς. • Τη διαπαιδαγώγηση των φοιτητών και φοιτητριών, ώστε να κατανοήσουν τη σύγχρονη μορφή της Ιατρικής σκέψης, τον τρόπο διεξαγωγής της έρευνας, τις θεωρίες και τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις που σχετίζονται με παθολογικές αλλοιώσεις των ιστών του ανθρωπίνου σώματος. Στόχος είναι η σωστή προετοιμασία φοιτητών και φοιτητριών, ικανών για περαιτέρω συνέχιση των σπουδών τους μέσα στο πανεπιστήμιό μας αλλά και την επιτυχή τους σταδιοδρομία.

URL Μαθήματος :

Περιγραφή Μαθήματος:	Ενότητα 1 Παθήσεις στοματικής κοιλότητας και γαστρεντερικού συστήματος • Συγγενείς και μηχανικές ανωμαλίες του οισοφάγου • Αχαλασία, σύνδρομο Mallory-Weiss, κιρσοί οισοφάγου • Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση • Οισοφάγος Barrett, δυσπλασία, καρκίνωμα • Αδενοκαρκίνωμα, πλακώδες καρκίνωμα οισοφάγου • Οισοφαγίτις από CMV, ερπητική οισοφαγίτις, οισοφαγίτις από Candida albicans • Παθήσεις στομάχου • Πυλωρική στένωση, συγγενής διαφραγματοκήλη • Οξεία αιμορραγική γαστρίτιδα, γαστρικό έλκος • Χρόνια γαστρίτις, αυτοάνοσος ατροφική γαστρίτις • Καρκίνωμα στομάχου εντερικού, διαχύτου τύπου • Υπερτροφική γαστροπάθεια • GIST • Νόσος του Hirschsprung • Σύνδρομα δυσαπορρόφησης: κοιλιοκάκη, νόσος Whipple • Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: νόσος Crohn, ελκώδης κολίτις, κολίτις απροδιορίστου τύπου • Τοξικό μεγάκολο • Δυσπλασία σε ΙΦΝΕ • Ισχαιμική νόσος του εντέρου • Ψευδομεμβρανώδης κολίτις, λοιμώδης κολίτις • Αγγειοδυσπλασία • Σκωληκοειδίτις • Αδενώματα σωληνώδη, λαχνωτά • Αδενοκαρκίνωμα παχέος εντέρου • Οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση • Σύνδρομο Lynch • Καρκινοειδές • Εκκολπωμάτωση εντέρου Ενότητα 2 Παθήσεις ήπατος • Κίρρωση ήπατος • φλεγμονές-ηπατίτιδα, χρόνια – οξεία ηπατίτις, αλκοολική ηπατίτις • στεάτωση αλκοολική • αιμοχρωμάτωση • Ηπατική νόσος από ανεπάρκεια α1-ΑΤ • Πρωτοπαθής χολική κίρρωση • γενετικές αλλοιώσεις αιμοχρωμάτωση, ν. Wilson • Φαρμακογενείς ηπατικές αλλοιώσεις • νόσοι χολαγγείων • Πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειϊτις • Σύνδρομο Budd – Chiarri • Χρόνια παθητική υπεραιμία ήπατος, αιμαγγείωμα • καλοήθη και κακοήθη νεοπλάσματα Ενότητα 3 Πάγκρεας, Χοληφόρος οδός: φλεγμονώδεις παθήσεις, καλοήθη, κακοήθη νεοπλάσματα • Οξεία – χρόνια παγκρεατίτις • Τύποι διαβήτη • Αδενοκαρκίνωμα του παγκρέατος • Ενδοκρινείς όγκοι παγκρέατος – ΜΕΝ 1, 2 • Γενικά περί χολής και χολικών αλάτων. • Γενικά περί χολολίθων • Οι διάφοροι τύποι χολολίθων, μορφολογικές εικόνες. • Μηχανισμοί σχηματισμού χολολίθων. • Παράγοντες κινδύνου στον σχηματισμό χολολίθων. • Χοληστερόλωση, μορφολογία, κλινικοπαθολογοανατομική συσχέτιση. • Επιπλοκές χολολιθίασης.. • Οξεία χολοκυστίτις (μορφολογία, κλινικοπαθολογικές συσχετίσεις, αιτιοπαθογενετικές συσχετίσεις). • Χρόνια χολοκυστίτις (μορφολογία, κλινικοπαθολογικές συσχετίσεις). • Καρκίνωμα χοληδόχου κύστεως (μορφολογία, κλινικοπαθολογικές συσχετίσεις, προγνωστικές παράμετροι. Ενότητες 4-5 Γεννητικό σύστημα θήλεος: Νόσοι αιδοίου, κόλπου, τραχήλου μήτρας, ενδομητρίου-μυομητρίου, ωοθηκών-σάλπιγγας, τροφοβλαστική νόσος της κύησης • Βασικές παθήσεις αιδοίου: Κονδυλώματα: μακροσκοπική και μικροσκοπική μορφολογία. - Ανίχνευση ιού με in situ υβριδισμό - Έμφαση στα βασικά / κοινά συστατικά τα οποία «συνθέτουν» τη μορφολογική εικόνα. - Έμφαση στην μορφολογία του κοιλοκυττάρου (απλή μνεία μηχανισμών που εμπλέκονται στην παθομορφολογία του κοιλοκυττάρου). VIN: μορφολογία και η έννοια της ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας. Αναφορά στο επίπεδο κονδύλωμα. Πλακώδες καρκίνωμα αιδοίου: κλινική εικόνα, μορφολογία, προγνωστικοί δείκτες. Μορφολογία ακροχορδονώδους τύπου. Λευκοπλακία: χρήση και κατάχρηση του όρου, ιστοπαθολογικά αντίστοιχα. Σκληρυντικός/ ατροφικός λειχήνας: μακροσκοπική και μικροσκοπική μορφολογία, αιτιοπαθογενετικές συσχετίσεις. Σχέση με καρκίνωμα αιδοίου. Νόσος Paget του αιδοίου: μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα, συσχετίσεις και διαφορική διάγνωση. Θηλώδες ιδραδένωμα: διαφορική διάγνωση (κλινική) και μορφολογία, (μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα). Κυστική διάταση πόρου Βαρθολινείου αδένος: κλινική και μορφολογική εικόνα. • Βασικές παθήσεις κόλπου: VAIN: μορφολογία, σχέση με τύπους HPV Κολπική αδένωση: μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Αιτιοπαθογενετικές συσχετίσεις, με έμφαση στην πιθανή ανάπτυξη καρκινώματος. Ινοεπιθηλαικός πολύπους κόλπου: μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Πιθανά προβλήματα από ανεπαρκή ιστοπαθολογική διάγνωση. Εμβρυϊκό ραβδομυοσάρκωμα (βοτρυοειδές): Κλινική – μακροσκοπική εικόνα και ιστοπαθολογική εικόνα. Βασικά επιδημιολογικά και προγνωστικά δεδομένα. • Βασικές παθήσεις τραχήλου μήτρας: Βαθμονόμηση ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας. Σύγκριση του τριβάθμιου και του διβάθμιου συστήματος (CIN vs LSIL/HSIL). Κριτήρια διάκρισης των διαφόρων βαθμών της ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας (στο πλακώδες επιθήλιο). Μορφολογία αντιστοίχων κυτταρολογικών εικόνων. Βασικές αρχές στην αποφολιδωτική κυτταρολογία. Εικόνα και «έννοια» μικροδιηθητικού καρκινώματος (ή «επιπολής διηθητικού»). Διηθητικό πλακώδες καρκίνωμα τραχήλου: μακροσκοπικές εικόνες, σταδιοποίηση (με γραφική παράσταση). Μικροσκοπική μορφολογία και κριτήρια ιστολογικής βαθμονόμησης. Παράγοντες κινδύνου για την «ανάπτυξη» πλακώδους καρκινώματος τραχήλου. Αδενοκαρκίνωμα τραχήλου: μικροσκοπική μορφολογία, έμφαση στην διάγνωση αδενοκαρκινώματος in situ και στην κλινική σημασία της εν λόγω διάγνωσης. Βοηθητικοί διαγνωστικοί δείκτες (απλή αναφορά). Ενδοτραχηλικός πολύπους: μορφολογία (μακροσκοπική και μικροσκοπική), κλινική εμφάνιση. Τραχηλίτις: κολποσκοπική εικόνα. Διαγνωστική προσπέλαση, αιτιολογία. Η έννοια της φλεγμονώδους νόσου της πυέλου και η κατανομή της. Κλινική εμφάνιση και επιπλοκές. • Βασικές παθήσεις ενδομητρίου – μυομητρίου: Υπερπλασία ενδομητρίου: μορφολογία και σύγκριση με ενδομητρικό πολύποδα. Μακροσκοπικές διαφορές. Μικροσκοπικές διαφορές. Αιτιοπαθογένεια και κλινικές συσχετίσεις. Μορφολογική εικόνα απλής υπερπλασίας. Μορφολογική εικόνα σύνθετης υπερπλασίας. Μορφολογική εικόνα άτυπης ενδομητρικής υπερπλασίας. Η έννοια της πρώϊμης καρκινικής ή προκαρκινικής αλλοίωσης. Σχέση πολύποδος και ενδομητρικού καρκινώματος. Βασικά μορφολογικά κριτήρια για την διάγνωση πολύποδος. Ποικίλλουσα συχνότης πολύποδος λόγω διαφορετικής διαγνωστικής προσπέλασης σε διάφορα παθολογοανατομικά εργαστήρια. Καρκίνωμα ενδομητρίου: Μακροσκοπική εικόνα. Μικροσκοπική εικόνα. Διάκριση από σύνθετη / άτυπη υπερπλασία. Διάφοροι ιστοπαθολογικοί τύποι και αντίστοιχα μοντέλα καρκινογένεσης. Κριτήρια βαθμονόμησης (grading). Σχετική συχνότης. Το βάθος της διήθησης σαν προγνωστικός παράγων και η εφαρμογή του στην καθημερινή χειρουργική πρακτική. Σταδιοποίηση καρκινωμάτων ενδομητρίου. Ενδομητρικό στρωματικό σάρκωμα: Μακροσκοπική και απεικονιστική εικόνα. Βασικές / διαγνωστικές μικροσκοπικές εικόνες. Διάκριση low grade και high grade στρωματικού σαρκώματος και η βιολογική της σημασία. Κακοήθης μικτός Μυλλεριανός όγκος του ενδομητρίου: Μακροσκοπική εικόνα. Μικροσκοπικά ευρήματα. Βιολογική συμπεριφορά. Πιθανά διαγνωστικά προβλήματα λόγω ακατάλληλου δείγματος ή μη πλήρους ιστοπαθολογικής αξιολόγησης. Λειομυώματα: Συχνότης, βιολογική συμπεριφορά, κλινική εμφάνιση. Μακροσκοπική εικόνα. Μικροσκοπικές εικόνες. Εκφυλιστική ατυπία (συμπλαστικά) και η σημασία για αποφυγή λανθασμένης διάγνωσης. Λειομυοσαρκώματα: Ποια είναι τα «διαγνωστικά κριτήρια» και πως τα χρησιμοποιούν για αξιολόγηση οι παθολογοανατόμοι. Η διαγνωστική αξία των μιτώσεων και ενός συγκεκριμένου τύπου νέκρωσης. Αδενομύωση: Συχνότης, κλινική παρουσίαση. Μακροσκοπική εικόνα. Μικροσκοπική εικόνα. Πιθανό πρόβλημα στην εκτίμηση του βάθους διήθησης συνυπάρχοντος καρκινώματος. Ενδομητρίωση: Τι είναι, «ορισμός». Κλινικές εκδηλώσεις. Μορφολογικά ευρήματα. Σοκολατοειδείς κύστεις. Ποικιλία εντοπίσεων. Σχέση με ανάπτυξη καρκινώματος. Αιτιοπαθογενετικές απόψεις. Έμφαση σε ασυνήθεις εντοπίσεις και η σημασία τους στην καθημερινή διαγνωστική πρακτική. • Βασικές παθήσεις ωοθηκών: «Ιστογενετική» ταξινόμηση πρωτοπαθών νεοπλασμάτων ωοθηκών (συχνότητες). Νεοπλάσματα από το «πολυδύναμο» επιφανειακό επιθήλιο της ωοθήκης. Η έννοια των όγκων οριακής κακοήθειας και η εξέλιξη της από εμπειρική / μορφολογική προσπέλαση σε αντιστοίχιση με ενδιάμεσες φάσεις βιολογικής εξέλιξης των εν λόγω νεοπλασμάτων. Ορώδεις όγκοι ωοθήκης: Τύποι, ονοματολογία και αντίστοιχες μορφολογικές εικόνες, (μακροσκοπικές και μικροσκοπικές). Η αναγνώριση της διήθησης του στρώματος και η βιολογική της σημασία. Βλεννώδεις όγκοι ωοθήκης: Τύποι, ονοματολογία και αντίστοιχες μορφολογικές εικόνες, (μακροσκοπικές και μικροσκοπικές). Η αναγνώριση της διήθησης του στρώματος και η βιολογική της σημασία. Ενδομητριοειδή νεοπλάσματα ωοθήκης: Μορφολογία και βιολογική συμπεριφορά. Διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα ωοθήκης: Μορφολογία, έμφαση στα μορφολογικά κριτήρια με τα οποία διακρίνεται από τους άλλους όγκους της ωοθήκης. Όγκοι Brenner της ωοθήκης: Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα, σχέση της μορφολογίας με φαινοτυπικά χαρακτηριστικά, βιολογική συμπεριφορά και πως αντιστοιχεί σε μορφολογικές διαφοροποιήσεις. Θήκωμα: Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Βιολογική συμπεριφορά. Σχέση με παθήσεις ενδομητρίου. Ίνωμα: Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Βιολογική συμπεριφορά, κλινικές συσχετίσεις. Κοκκιοκυτταρικοί όγκοι ωοθήκης: Σχόλια για την διαφοροποίηση. Μακροσκοπικές και μικροσκοπικές εικόνες. Βιολογική συμπεριφορά και η σημασία της πρωϊμότερης διάγνωσης. Κλινικές συσχετίσεις και η σημασία για πρωϊμότερη διάγνωση. Όγκοι Sertoli – Leydig: Μακροσκοπικές εικόνες, μικροσκοπικές εικόνες. Διαφοροποίηση και «λειτουργικές» εκδηλώσεις. Βιολογική συμπεριφορά. Όγκοι βλαστικών κυττάρων της ωοθήκης: Αντιστοιχία με αντίστοιχους όγκους όρχεος όπου και παραπέμπεται η μελέτη της μορφολογίας. Στο συγκεκριμένο σημείο περιγράφονται τα τερατώματα. Μορφολογία ωρίμου κυστικού τερατώματος και μορφολογία αώρου / κακοήθους τερατώματος. Αναφορά στο σύστημα grading με βάση το ποσοστό του αώρου νευροεπιθηλιακού στοιχείου. Αναφορά σε άλλους όγκους οι οποίοι μπορούν να αναπτυχθούν σε έδαφος τερατώματος. Ο ρόλος του παθολογοανατόμου στην εκτίμηση της βιολογικής συμπεριφοράς των τερατωμάτων. Όγκος Krukenberg: Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Βιολογική συμπεριφορά. Πιθανές πρωτοπαθείς εστίες. Διάκριση από όγκους ωοθηκών με παρόμοια μακροσκοπική εικόνα. • Βασικές παθήσεις σάλπιγγας: Χρονια σαλπιγγιτις, αιτιολογία και μορφολογία Εξωμήτριος, σαλπιγγική κύηση. Τροφοβλαστική νόσος της κυήσεως: Μύλη κύηση και χοριοκαρκίνωμα. Πλήρης μύλη κύηση: Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Παθογένεση. Πιθανές «επιπλοκές». Μερική μύλη κύηση: Μικροσκοπική εικόνα και σύγκριση με πλήρη μύλη κύηση. Η δυσχέρεια στην μορφολογική διάγνωση. Επικουρικές διαγνωστικές προσπελάσεις. Παθογένεση. Βιολογική συμπεριφορά. Διηθητική μύλη κύηση: Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Παθογένεση. Σχέση αγγειακής διήθησης και ποικίλλων κλινικών εκδηλώσεων. Χοριοκαρκίνωμα: Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα. Ο ρόλος μοριακής μεθοδολογίας για ταυτοποίηση του «υποστρώματος» στο οποίο ανεπτύχθη. Μεταστάσεις. Ο ρόλος της έγκαιρης χημειοθεραπείας και επομένως και της έγκαιρης διάγνωσης. Αυτόματες αποβολές κυημάτων: Αίτια και μηχανισμοί ανά τρίμηνο κυήσεως. Αίτια κατά το πρώτο τρίμηνο. Έκτοπη κύηση (μορφολογία και εντοπίσεις). Βασικά στοιχεία για τη δομή του πλακούντα. Αίτια κατά το δεύτερο τρίμηνο. Χοριαμνιονίτις, μακροσκοπικές και μικροσκοπικές εικόνες. Χρώση από μηκώνιο, μορφολογία και ιατροδικαστική σημασία. Αυτόματες αποβολές κατά το 3ο τρίμηνο, βραχεία επισκόπηση των αιτίων. Τα δύο κυριότερα αίτια αιμορραγίας πριν από τον τοκετό. Δίδυμη κύηση. Φλεγμονή πλακουντιακών λαχνών. Βασικές ανωμαλίες ομφαλίου λώρου. Ενότητα 6 Μαστός: Καλοήθεις καταστάσεις και νεοπλάσματα. Κλινική σημασία ειδικών κυτταρογενετικών αλλοιώσεων-θεραπευτικών στόχων • Γενική θεώρηση παθήσεων μαστού. • Σύντομη ανασκόπηση φυσιολογικής μικροσκοπικής δομής. Περί μυοεπιθηλιακών κυττάρων. • Κλινικά προβλήματα στα οποία η διερεύνηση περιλμβάνει βιοψία. • Περί ινοκυστικών αλλοιώσεων: Τι είναι και πόσο συχνές είναι; • Ιστορική αναδρομή – η λανθασμένη θεώρηση της νόσου και οι θεραπευτικές επιπτώσεις, στο μακρινό παρελθόν. • Μακροσκοπικές και μικροσκοπικές εικόνες των ινοκυστικών αλλοιώσεων. • Παθογενετικές ερμηνείες. • Κλινική σημασίαινοκυστικών αλλοιώσεων. • Υπερπλαστικές αλλοιώσεις μαστού με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. • Τυπική και άτυπη ενδοπορική υπερπλασία. • Η έννοια της DIN. • Ενδοπορικό καρκίνωμα μαστού (συχνότης, κλινική εμφάνιση, πρόγνωση, εξέλιξη). • Ενδοπορικό καρκίνωμα μαστού (μακροσκοπικές και μικροσκοπικές εικόνες). • Μικροδιήθηση σε ενδοπορικό καρκίνωμα. • Νόσος Paget μαστού: Μακροσκοπικές και μικροσκοπικές ιστοπαθολογικές εικόνες. • Θηλώματα μικρών πόρων: μορφολογία, κλινικές συσχετίσεις. • Θηλώματα μαγάλων πόρων: μορφολογία, κλινικές συσχετίσεις. • Λοβιακό καρκίνωμα in situ: μορφολογία, έννοια, βιολογική σημασία, συχνότητα, κλινική παρουσίαση. • LIN (lobular intraepithelial neoplasia): έννοια και παραδείγματα. • Καρκίνωμα τύπου πόρων (NOS): μορφολογία, μακροσκοπική και μικροσκοπική και συσχέτιση με εικόνες στη μαστογραφία. • Καρκίνωμα τύπου πόρων: Υπότυποι και αντίστοιχες συχνότητες. • Ενδεικτικές μορφολογικές εικόνες του ΝOS. • Αγγειακή διήθηση. • Grade και εν γένει προγνωστικοί δείκτες (ER, PR, Her2). • Λοβιακό καρκίνωμα διηθητικό: μορφολογικές εικόνες. • Διαγνωστικές δυσχέρειες. Ανοσοϊστοχημεία για E cadherin. • Ιδιαίτερα στοιχεία για την βιολογική συμπεριφορά του λοβιακού καρκινώματος. • Μυελοειδές καρκίνωμα: μορφολογία, παθοβιολογικές συσχετίσεις. • Βλεννώδες καρκίνωμα: μορφολογία, παθοβιολογικές συσχετίσεις. • Σωληνώδες καρκίνωμα μαστού: μορφολογία, κλινικές / προγνωστικές συσχετίσεις. • Ακτινωτή ουλή: μορφολογία, η απεικονιστική της εμφάνιση σαν «πιθανή» νεοπλασματική αλλοίωση. • Σκληρυντική αδένωση: μορφολογία και πως μιμείται καρκίνωμα. • Αδένωση από μικρά αδένια: μορφολογία και δυσχέρεια διάκρισης από διηθητικό καρκίνωμα. • Πορεκτασία: μορφολογία, κλινική εμφάνιση. • Λιπονέκρωση: μορφολογία. Γιατί μπορεί να «εκληφθεί» ως καρκίνωμα, ιδίως σε ταχείες βιοψίες. • Φλεγμονώδες καρκίνωμα: μορφολογία, κλινικές και προγνωστικές συσχετίσεις. • Ποια γυναίκα κινδυνεύει περισσότερο να εμφανίσει καρκίνο του μαστού. • Οικογενής καρκίνος μαστού: βασικές πληροφορίες. • Κύριοι παράγοντες που μπορούν να καθορίσουν τη πρόγνωση σε καρκίνο μαστού. Η σημασία του «σταδίου» της νόσου. • Πως «διασπείρεται» ο καρκίνος μαστού. • Επικουρικοί προγνωστικοί δείκτες. Παραδείγματα εφαρμογών τέτοιων δεικτών στην ιστοπαθολογία. • Πως προκύπτει η ανάγκη για «νέους γονιδιακούς» προγνωστικούς δείκτες. • Ινοαδένωμα: μορφολογία, βιολογία της εξεργασίας. • Φυλλοειδής όγκος: μορφολογία, βιολογία της εξεργασίας, δυσχέρειες στην εκτίμηση της βιολογικής συμπεριφοράς, κριτήρια πρόβλεψης επιθετικής βιολογικής συμπεριφοράς. • Γυναικομαστία: αιτιοπαθογενετικές συσχετίσεις, μορφολογία. Ενότητες 7-8 Γεννητικό σύστημα άρρενος: παθήσεις όρχεων, πέους, προστάτη αδένα • Παθήσεις όρχεων-πέους • Κρυψορχία • Ορχίτις φυματιώδης, κοκκιωματώδης • Συστροφή όρχεος • Σπερματοκήλη, σπερματικό κοκκίωμα • Νεοπλάσματα όρχεος: σεμίνωμα, εμβρυικό καρκίνωμα, χοριοκαρκίνωμα, τεράτωμα – μορφολογική- ιστοπαθολογική εικόνα • Όγκος λεκιθικού ασκού • Αιτιοπαθογένεση ανδρικής στειρότητας • Όγκοι κυττάρων Leydig, Sertoli • Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα πέους- μορφολογική-ιστοπαθολογική εικόνα • Ακροχορδονώδες καρκίνωμα- μορφολογική-ιστοπαθολογική εικόνα • Θηλωμάτωση – HPV ρόλος • Υποσπαδίας • Παθήσεις προστάτου • Σχέση μορφολογικών δεδομένων (μάκρο-μικροσκοπικών) σε υπερπλασία προστάτου. • Στοιχεία παθογένειας. • Δυσχέρειες στην αξιολόγηση της PIN. Τι σημαίνει για τον ασθενή, πώς θα χειριστεί ο ουρολόγος την πληροφορία. • Αδενοκαρκίνωμα προστάτου: - εξοικείωση με την ιστοπαθολογική εικόνα. - Η σημασία του Gleason score, στον χειρισμό των ασθενών - Εξοικείωση με την σταδιοποίηση - Μορφολογικά προβλήματα στην δια βελόνης- βιοψίας διάγνωση - Ο ρόλος της ανοσοϊστοχημείας και της αναζήτησης δεύτερης έγκυρης γνώμης - Η σημασία της διάκρισης του καρκινώματος τύπου πόρων (ductal) και τα πιθανά λάθη της μη διάκρισης • Μορφολογία χρόνιας προστάτιδος και μαλακοπλακίας. Άλλη μια «πηγή» «προβλημάτων» στην μορφολογική διάγνωση αδενοκαρκινώματος. • Προβλήματα ποιότητος στην διαχείριση βιοπτικού υλικού στο εργαστήριο και η σημασία τους για τον εξειδικευμένο ιατρό. Ενότητες 9-10 Νεφρός και αποχετευτική μοίρα ουροποιητικού: • σπειραματονεφρίτιδες– βασικές ιστολογικές αλλοιώσεις • παθογενετικοί μηχανισμοί στη σπειραματονεφρίτιδα • παθήσεις σπειραμάτων – νεφρωσικό σύνδρομο • φλεγμονές – οξεία-χρόνια πυελονεφρίτις • Νόσος Berger • Νεφροπάθεια σε ΣΕΛ • Σπειραματοπάθεια σακχαρώδους διαβήτη • Σύνδρομο Potter • Σύνδρομο Alport (κληρονομική νεφρίτιδα) • Νεφρίτιδα από κυκλοφορούντα/ επί τόπου ανοσοσυμπλέγματα • Νεοπλάσματα Νεφρού • Με ποια κριτήρια ορίζεται ένα νεόπλασμα νεφρού ως «αδένωμα» • Στοιχεία διαφορικής διάγνωσης της εστιακής θηλώδους σωληναριακής υπερπλασίας • Ομοιότητες και διαφορές διάφορων ιστοπαθολογικών τύπων νεφροκυταρικών καρκινωμάτων. Μπορεί να επιτευχθεί διάκριση μόνον από την μορφολογία του κυτταροπλάσματος ή από τη παρουσία θηλών; • Κριτήρια βαθμονόμησης (grading) • Προγνωστικοί παράγοντες (σύγκριση και ιεράρχηση της προγνωστικής «αξίας» κάθε παράγοντα π.χ ιστολογικός τύπος vs grade vs εξωκαψική διήθηση κλπ). • Συνεισφορά ανοσοφαινοτύπου στη διαφορική διάγνωση των ιστολογικών τύπων των καρκινωμάτων νεφρού • Μοριακές/ γενετικές αναλύσεις και η διάκριση των νεφροκυτταρικών καρκινωμάτων σε διακριτές οντότητες (όχι μόνο ο φαινότυπος). • Διάκριση ογκοκυττωμάτων από τα άλλα νεοπλάσματα. Είναι εφικτή σε βιοψία δια βελόνης? Είναι συμβατή η παρουσία αγγειακής διήθησης; • Παιδιατρικοί όγκοι νεφρού- νεφροβλάστωμα – μεσοβλαστικό νέφρωμα • Μορφολογία νεφροβλαστώματος. Έμφαση στα επιμέρους μορφολογικά στοιχεία. • Προγνωστικοί δείκτες νεφροβλαστώματος και μοριακοί / γενετικοί δείκτες. • Αγγειομυολίπωμα: παθογένεση, ανοσοφαινότυπος, PEComas εν γένει. • Προβλήματα στην διάγνωση κυστικών νεοπλασμάτων νεφρού. • Η αναγνώριση μεταστατικού νεφροκυτταρικού καρκινώματος (κλασσικά και σπάνια παραδείγματα διαφορικής διάγνωσης με έμφαση στα πιθανά λάθη). • Όγκοι της ουροδόχου κύστης και της αποχετευτικής μοίρας του ουροποιητικού (νεφρικοί κάλυκες, νεφρική πύελος, ουρητήρας και ουρήθρα) • Θηλώματα: μορφολογία, αιτιοπαθογένεια • Καρκινώματα εκ μεταβατικού επιθηλίου (ουροθηλιακά)- μορφολογία-ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις • In situ καρκίνωμα εκ μεταβατικού επιθηλίου- μορφολογία, ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις • Επιδημιολογικά στοιχεία-παράγοντες κινδύνου- βιολογική συμπεριφορά καρκίνων ουροδόχου κύστεως (p16, p53, FGFR3 μεταλλάξεις) • Βαθμός κακοήθειας (grading), διαφοροποίηση-βάθος διήθησης και κλινική σημασία Ενότητα 11 ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΑΡΔΙΑΣ-ΑΓΓΕΙΩΝ • Επανάληψη θεμελιωδών γνώσεων ανατομίας και ιστολογίας της καρδιάς • Συμφορητική καρδιακή νόσος: • Ορισμός, σχόλια για την αιτιοπαθογένεια και τους μηχανισμούς • Ανεπάρκεια αριστερής κοιλίας (πνευμονικό οίδημα, μακροφάγα κύτταρα καρδιακής ανεπάρκειας) • Ανεπάρκεια δεξιάς κοιλίας (συμφόρηση μαλακών ιστών και κοιλιακών σπλάχνων, «μοσχοκαρυοειδές» ήπαρ) o Ισχαιμική (στεφανιαία) καρδιακή νόσος: • Ορισμός, επιδημιολογία, παθογένεση, παράγοντες κινδύνου, τύποι στηθάγχης, αιφνίδιος καρδιακός θάνατος • Έμφραγμα μυοκαρδίου (παθογένεση, ιστοπαθολογική εικόνα ανάλογα με την ηλικία του εμφράγματος, επιπλοκές) • Χρόνια ισχαιμική νόσος της καρδιάς (μορφολογία αθηρωματικών στεφανιαίων αρτηριών και μυοκαρδίου) • Υπερτασική νόσος της καρδιάς (αιτιοπαθογένεια, μορφολογία υπερτροφικού μυοκαρδίου αριστερής κοιλίας) • Πνευμονική καρδία (αιτιοπαθογένεια οξείας και χρόνιας πνευμονικής καρδίας και αντίστοιχες μορφολογικές αλλοιώσεις της δεξιάς κοιλίας) • Βαλβιδικές νόσοι της καρδιάς: • Ρευματικός πυρετός (παθογένεια, ιστοπαθολογική εικόνα οζίου Aschoff, τύποι βαλβιδοπάθειας, εξωκαρδιακές εκδηλώσεις, επιπλοκές) • Αορτική στένωση από ασβέστωση (μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας (μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Μη μικροβιακή θρομβωτική ενδοκαρδίτιδα (μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα (παθογένεση, επιβαρυντικοί παράγοντες, εντοπίσεις, μορφολογία, επιπλοκές) • Αλλοιώσεις σε έδαφος προσθετικών βαλβίδων Μυοκαρδίτιδες (μορφολογία, αιτιολογικοί παράγοντες) Μυοκαρδιοπάθειες (ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις διατατικής, υπερτροφικής και περιοριστικής μυοκαρδιοπάθειας, ΚΠΑΣ) Συγγενείς καρδιοπάθειες • Ελλείμματα μεσοκολπικού διαφράγματος (εντοπίσεις, ΚΠΑΣ) • Ελλείμματα μεσοκοιλιακού διαφράγματος (εντοπίσεις, ΚΠΑΣ) • Ανοικτός αρτηριακός (Βοτάλλειος) πόρος (μηχανισμός, ΚΠΑΣ) • Τετραλογία του Fallot (ορισμός, ΚΠΑΣ) • Μετατόπιση μεγάλων αγγείων (ορισμός, ΚΠΑΣ) • Στένωση ισθμού αορτής (τύποι στένωσης, ΚΠΑΣ) Περικαρδίτιδες (μορφολογία, τύποι περικαρδιακών συλλογών, ΚΠΑΣ) Νεοπλάσματα της καρδιάς • Μύξωμα (εντόπιση, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Ραβδομύωμα (μορφολογία, συσχέτιση με οζώδη σκλήρυνση) • Μεταστατικά νεοπλάσματα καρδιάς (συνηθέστεροι τύποι) ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΙΜΟΦΟΡΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ • Επανάληψη θεμελιωδών γνώσεων ιστολογίας των αιμοφόρων αγγείων • Σχόλια για το «φυσιολογικό» αγγειακό τοίχωμα και τους χιτώνες του, καθώς και για τις φυσιολογικές λειτουργίες του ενδοθηλιακού κυττάρου. • Βασικές ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις του αγγειακού τοιχώματος έπειτα από δράση διάφορων παραγόντων που προξενούν αγγειακή βλάβη • Παθήσεις των αρτηριών • Αθηροσκλήρυνση: • ορισμός, σχόλια για τη σημασία της στις δυτικές κοινωνίες • επιδημιολογικά στοιχεία, παράγοντες κινδύνου • συσχέτιση υπερχοληστερολαιμίας (και του λόγου LDL/HDL) με την αθηρωμάτωση • σχόλια για την παθογένεση, τον μηχανισμό και τα στάδια σχηματισμού της αθηρωματικής πλάκας • κυτταρική σύσταση της αθηρωματικής πλάκας στα διάφορα στάδια εξέλιξής της και ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις των διαφόρων στοιχείων του αρτηριακού τοιχώματος (ενδοθήλιο, μυϊκός χιτώνας) • σχόλια για τον ρόλο των μακροφάγων και των κυτταροκινών τους στην εξέλιξη της αθηρωματικής πλάκας • επιπλοκές αθηρωματικών πλακών (ασβέστωση, εξέλκωση, θρόμβωση, αιμορραγία, ανεύρυσμα) και η κλινική τους σημασία • Υπέρταση και υπερτασική αγγειακή νόσος: • ορισμός, επιδημιολογικά στοιχεία, τύποι υπέρτασης • σχόλια για τους μηχανισμούς της υπέρτασης • ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις των αγγείων σε υπέρταση (υαλοειδής αρτηριοσκλήρυνση, υπερπλαστική αρτηριοσκλήρυνση) • Αγγειίτιδες: • ορισμός, ταξινόμηση • σχόλια για τον ρόλο των ανοσοσυμπλεγμάτων και των αντιουδετεροφιλικών αντισωμάτων (ANCA) σε ανοσολογικού τύπου αγγειίτιδες • Οζώδης πολυαρτηριίτιδα (εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Κοκκιωμάτωση Wegener (εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Μικροσκοπική πολυαρτηρίτιδα (εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Κροταφική (γιγαντοκυτταρική) αρτηρίτιδα (εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • ΑρτηριίτιδαTakayasu (άσφυγμη νόσος): εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ • Αποφρακτική θρομβαγγειίτιδα (νόσος Buerger): εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ • Ανευρύσματα: • ορισμός, τύποι ανευρυσμάτων • Αθηροσκληρωτικά ανευρύσματα κοιλιακής αορτής (εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Συφιλιδική αορτίτιδα και συφιλιδικο ανεύρυσμα (εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής (εντόπιση, παθογένεια, μορφολογία, συσχέτιση με σύνδρομο Marfan, άλλες ΚΠΑΣ) • Παθήσεις των φλεβών • Κιρσοί (παθογένεια, μορφολογία, ΚΠΑΣ) • Φλεβοθρόμβωση και θρομβοφλεβίτιδα (παθογένεια, επιπλοκές) • Σύνδρομο άνω κοίλης και κάτω κοίλης φλέβας (παθογένεια, ΚΠΑΣ) • Παθήσεις των λεμφαγγείων • Λεμφαγγειίτιδα (αιτιολογικοί παράγοντες, ΚΠΑΣ) • Πρωτογενές και δευτερογενές λεμφοίδημα (αιτιολογικοί παράγοντες, μορφολογία, επιπλοκές, ΚΠΑΣ) • Νεοπλάσματα των αγγείων • Αιμαγγειώματα σηραγγώδη και τριχοειδή (μορφολογία, εντόπιση) • Γλομαγγείωμα (όγκος glomus): μορφολογία, εντόπιση, ιστογένεση • Αιμαγγειοενδοθηλίωμα (μορφολογία, βιολογική συμπεριφορά, ΚΠΑΣ) • Αγγειοσάρκωμα (μορφολογία, βιολογική συμπεριφορά, συσχέτιση με ορισμένα χημικά καρκινογόνα) Σάρκωμα Kaposi. Τύποι, μορφολογία (ανάλογα με το στάδιο), συσχέτιση με το AIDS και κλινική πορεία, σχόλια για την αιτιοπαθογενετική σχέση με τον HHV-8 Ενότητα 12 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΑΣ • Αντικείμενο μελέτης της Κυτταρολογίας, • Μέθοδοι λήψης κυτταρολογικού υλικού • Τεχνικές παρασκευής κυτταρολογικών υλικών • Γενικά μορφολογικά κριτήρια αναγνώρισης νεοπλασματικών κυττάρων • Συμβολή της κυτταρολογίας στην πρόληψη και διάγνωση νεοπλασματικών παθήσεων • Συμβολή της κυτταρολογίας στη θεραπευτική αντιμετώπιση νεοπλασματικών παθήσεων (ανοσοκυτταροχημεία-μοριακοί βιοδείκτες ) Ενότητα 13 Μοριακοί μηχανισμοί καρκινογένεσης • Γενετικές αλλαγές – μεταλλάξεις, αναδιατάξεις, μετατοπίσεις, ελλείψεις ογκογονιδίων και ογκοκατασταλτικών γονιδίων, κύριες οδοί σηματοδότησης

Συνιστώμενη βιβλιογραφία:	• Robbin’s Βασική Παθολογική Ανατομική Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 86196222 Έκδοση: 10/2019 Συγγραφείς: V. KUMAR, A. ABBAS, J. Aster ISBN: 9789605834623 Τύπος: Σύγγραμμα Διαθέτης (Εκδότης): ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ • Παθολογική Ανατομική, Α' τόμος Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 77108549 Αριθμός τόμου: Τόμος Α' Έκδοση: 3η/2018 Συγγραφείς: Σιβρίδης Λ. Ευθύμιος ISBN: 978-618-5135-13-3 Τύπος: Σύγγραμμα Διαθέτης (Εκδότης): ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι. ΜΠΑΣΔΡΑ & ΣΙΑ Ο.Ε